Zemin Deneyleri
1.a SU MUHTEVASININ TAYiNi (ETÜVDE KURUTMA METODU)
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.1.1Deney 1 (A )
Deneyin Amacı :
Bu deney, zemindeki su miktarının tayin edilmesi ve bunun zeminin kuru kütlesinin yüzdesi olarak gösterilmesini kapsar.
1.b LiKiT LiMiTiN TAYiNi ÇARPMALI CiHAZLA (YARI LOGARiTMiK GRAFiK KULLANARAK)
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.2.2 Deney 2 (B)
Deneyin Amacı :
Bu deney, açıkta kurutulmus zeminin likit limitinin bulunması ile ilgili olup, doğal durumlarındaki numunelere de uygulanabilir.
1.c PLASTiK LiMiT ÖLÇÜMÜ VE PLASTiSiTE iNDİSİNİN BULUNMASI
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.3 Deney 3
Deneyin Amacı :
Bu deney, zeminin henüz plâstik kıvamda bulunduğu, en düsük su muhtevasının ölçülmesi ile ilgilidir.
1.d ZEMDN DANELERDNDN BAĞIL YOĞUNLUĞUNUN (ÖZGÜL AĞIRLIK) TAYiNi.(öNCE DANELi ZEMiNLER iÇiN)
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.5.1 Deney 5(A)
Deneyin Amacı :
Bu deney, ince daneli zeminlerde danelerin bağıl yoğunluğunun tayini için uygulanır. Bu deney, elekten geçecek biçimde öğütülmesi sartıyla orta ve iri danelere de uygulanabilir.
1.e ZEMiN DANELERiNiN BAĞIL YOĞUNLUĞUNUN (ÖZGÜL AĞIRLIK) TAYiNi. ORTA VE iRi DANELi ZEMiNLER iÇiN
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.5.2 Deney 5(B)
Deneyin Amacı :
Bu deney orta ve iri daneli zeminlerde danelerin bağıl yoğunluğunun tayini ile ilgilidir.
1.f DANE ÇAPI DAĞILIMININ BULUNMASI YIKAMALI ELEME METODU
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.6.1 Deney 6 (A)
( ASTM D 422-63 standarda göre elekler sıralanarak deneyleri)
Deneyin Amacı :
Bu metot, bir zeminde, ince kum ve daha iri boyuttaki malzemenin dane çapı dağılımının tayini ile ilgili olup, zemindeki kil ve siltin toplam miktarı da (inceler), bu deney
sonuçlarından hesaplanabilir.
1.g DANE ÇAPI DAĞILIMININ BULUNMASI KURU ELEME METODU
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.6.2 Deney 6 (B) ( ASTM D 422-63 standarda göre elekler sıralanarak deneyleri yapılır.)
Deneyin Amacı :
Bu metot, bir zeminde ince kum ve daha iri boyuttaki danelerin, dane çapı dağılımının hesaplanması ile ilgili olup, sadece içinde silt ve kil oranı çok düsük olan, böylece sonuçların
yıkamalı metottan farksız çıkacağı durumlarda uygulanabilir.
1.h öNCE DANELi ZEMiNLER DANE ÇAPI DAĞILIMININ BULUNMASI iÇiN
HiDROMETRE METODU
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.1.6.4 Deney 6 (D)
( ASTM D 422-63 standarda göre elekler sıralanarak deneyleri yapılır.)
Deneyin Amacı :
Bu metot, bir zeminde, iri kum boyutunda ve daha ince danelerin dane çapı dağılımının bulunması ile ilgilidir. Deney 6 (A), numunenin 75 µm’lik elekten geçen bölümünün % 10’dan daha az olduğunu gösterdiği durumlarda, burada anlatılan biçimiyle bu deney uygulanamaz.
1.ı ZEMDNDE KURU BiRiM HACiM AĞIRLIK-SU MUHTEVASI BAĞINTISININ
2.5 KG.LIK TOKMAKLA ELDE EDDLMESi(STANDART ENERJi)
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.2.1 Deney 7
Deneyin Amacı :
Bu deney, belirli bir metotla sıkıstırılmıs bir zeminde, en büyük kuru birim hacim ağırlığı veren su muhtevasının bulunması ile ilgilidir. Bu deneyde 305 mm’den serbestçe düsen 2,5 kg’lık tokmağın sağladığı mekanik is kullanılmaktadır.
1.k ZEMiNDE KURU BiRiM HACiM AĞIRLIK-SU MUHTEVASI
BAĞINTISININ 4.5 KG.LIK TOKMAKLA ELDE EDDLMESi(YÜKSEK ENERJi)
ilgili Standart: TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.2.2 Deney 8
Deneyin Amacı :
Bu deney belirli bir yolla sıkıstırılan zeminde en büyük kuru birim hacim ağırlığını veren su muhtevasına yakın su içeriklerinde birim hacme sığacak en büyük zemin kütlenin bulunması ile ilgilidir. Deneyde 458 mm serbest düsüs yapan 4,5 kg kütlesinde bir tokmak kullanılır.
1.l TEK YÖNLÜ KONSOLiDASYON ÖZELLiKLERiNiN TAYiNi
ilgili Standart: TS 1900-2/Mart 2006 Deney 2
Deneyin Amacı :
Bu deney, yanal sekil değistirmesi kısıtlanmıs olan, suya doygun disk biçiminde, örselenmemis veya sıkıstırılan zemin numunesinin alt ve üst yüzeyinden drenaj sağlanarak, düsey ve eksenel bir basınç altında sıkısma miktarı ve hızının ölçümü ile ilgilidir.
1.m BASINÇ DAYANIMININ ÜÇ EKSENLi HÜCREDE (KONSOLiDASYONSUZ KONSOLiDASYONLU
– DRENAJSIZ) BOSLUK SUYU BASINCI ÖLÇÜLMEDEN TAYiNi
ilgili Standart: TS 1900-2/Mart 2006 Deney 4, Deney 5
Deneyin Amacı :
Bu deney, suya doygun kohezyonlu bir zeminin basınç dayanımının üç eksenli kesme cihazında, hücre basıncı belirli bir değerde tutularak ve su muhtevasının değismesi önlenerek ölçülmesi ile ilgilidir. Bu deney örselenmemis ve sıkıstırılmıs numunelere uygulanır.
1.n TASIMA ORANININ TAYiNi (CBR)
ilgili Standart: TS 1900-2/Mart 2006 Madde 5.1. Deney 1, AASHTO T-193/Kasım 2005 ASTM D 1883/Ocak 1999
Deneyin Amacı :
Bu deney, alanı 1935 mm2 olan pistonun belirlenmis bir hızda zemine itilmesiyle elde edilen yük-penetrasyon bağıntısını kullanarak tasıma oranının bulunmasıyla ilgilidir. Kaliforniya Tasıma Oranı (CBR)olarak da bilinen bu deney, kalıbı ve penetrasyon pistonunun boyutları nedeniyle dane boyutu 20 mm’den küçük malzeme için elverislidir.
Bu deney, tasıma oranının % 5’ten küçük çıkacağı düsünülen zeminlerde uygulanmaz. Deney daha çokdemiryolu ve havaalanı taban ve alt temel gerecinin sıkıstırılmıs numunelerinde
uygulanır.
1. o KAYMA DiRENCiNiN KESME KUTUSU iLE TAYiNi
ilgili Standart: TS 1900-2/Mart 2006 Madde 5.6 Deney 6
Deneyin Amacı :
Bu deney iri ve ince daneli zeminlerin örselenmemis veya sıkıstırılmıs numunelerinde, en büyük, yumusamıs ve kalıntı kayma direnç parametrelerinin, numunelerin önceden belirli yatay bir düzlem boyunca kesilmesi suretiyle ölçümüne dairdir.
1.ö SERBEST (TEK EKSENLi) BASINÇ DAYANIMININ TAYiNi
ilgili Standart: TS 1900-2/Mart 2006 Madde 5.3 Deney 3
Deneyin Amacı :
Bu deney ince daneli zeminlerin örselenmemis veya sıkıstırılmıs haldeki serbest basma dayanımının bulunması ile ilgilidir. Numuneler 50 mm çapında, boyu çapının iki katı, doygun ve kılcal çatlak içermeyen kohezyonlu zemin olmalıdır. Zorunlu durumlarda, raporda belirtilmek sartıyla, deney çapı 38 mm olan numuneler üzerinde gerçeklestirilebilir. Bu deney, kumlu zeminler için elverisli değildir.
1.p SABiT SEViYELi PERMEABiLiTE TESTi
(ORTA VE iRi DANELi ZEMiNLER iÇiN)
ilgili Standart: ASTM D 2434/Eylül 1968
Deneyin Amacı :
Bu deney, orta ve iri taneli zemin numunelerinin geçirimlilik katsayılarının tayini amacıyla yapılmaktadır.
1.r ZEMiN YERiNE KUM DOLDURMA METODU
(iNCE – ORTA DANELi ZEMiNLER iÇiN KÜÇÜK BOSALTMA SiLiNDiRi METODU)
ilgili Standart : TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.3.1 Deney 10 AASHTO T-191
Deneyin Amacı :
Bu deney ince ve orta taneli, tabi veya sıkıstırılmıs zeminde kuru birim ağırlığın, 11 cm çapında bir kum bosaltma silindir kullanılarak yerinde ölçümü ile ilgilidir. Bu metot kalınlığı 15 cm’ yi asmayan ve kazıldıktan sonra göçmeden duran zemin tabakalarında kullanılır.
1.s ZEMiN YERDNE KUM DOLDURMA METODU
(iNCE – ORTA VE iRi DANELi ZEMiNLER iÇiN BÜYÜK BOSALTMA SİLİNDİRİ METODU)
İlgili Standart : TS 1900-1/Mart 2006 Madde 5.3.2 Deney 11 AASHTO T -191
Deneyin Amacı :
Bu deney içinde tas bulunduğu için Küçük Bosaltma Silindiri Metodunun uygulanamadığı tabi veya sıkıstırılmıs zeminde kuru birim ağırlığın yerinde ölçümü ile ilgilidir.önce ve orta taneli zeminlerde Küçük Bosaltma Silindiri Metodu yerine uygulanabilir ve kalınlığı 15 cm yi asan ancak 25 cm den kalın olmayan tabakalarda uygulanması zorunludur. Bu metot aynı zamanda yollarda taban malzemesi olarak kullanılacak zeminlerin birim ağırlığını ölçmede de kullanılabilir.
1.t ZEMiN VE ZEMiN AGREGALARININ YOĞUNLUĞU iÇiN STANDART
TEST METOTLARI – NÜKLEER YOĞUNLUK METODU’’
ilgili Standart : ASTM D 2922-01
Deneyin Amacı :
Bu deney içinde tas bulunduğu için Küçük Bosaltma Silindiri Metodunun uygulanamadığı tabi veya sıkıstırılmıs zeminde kuru birim ağırlığın yerinde ölçümü ile ilgilidir. Dnce ve orta taneli zeminlerde Küçük Bosaltma Silindiri Metodu yerine uygulanabilir ve kalınlığı 15 cm yi asan ancak 25 cm den kalın olmayan tabakalarda uygulanması zorunludur. Bu metot aynı zamanda yollarda taban malzemesi olarak kullanılacak zeminlerin birim ağırlığını ölçmede de kullanılabilir.
1.u iNSAAT MÜHENDiSLiĞiNDE TEMEL ZEMiNi ÖZELLiKLERiNiN YERiNDE ÖLÇÜMÜ
DENEY 1 – ZEMiN DEFORMASYON MODÜLÜ VE TASIMA GÜCÜNÜN TASIMA YÜKLEME DENEYi iLE ÖLÇÜMÜ
ilgili Standart : TS 5744 /Nisan 1988 Deney 1
Deneyin Amacı :
Bu deney insaat mühendisliğinde temel zemini özeliklerinin yerinde (arazide) ölçümü metotlarını kapsar.
1.p PRESiYOMETRE DENEYi
ilgili Standart : ASTM D 4719
Deneyin Amacı :
Bu deney zeminin yük/deformasyon parametrelerinin belirlendiği arazi deneyini kapsar. Bu deneyi sondaj isleminden hemen sonra yapılmalıdır.